Monday, August 31, 2009

MUTTHLUK THEOLOGY

by Samuel C. Zaithankhuma, Tahan

Vawi khat chu Rev. Lalsawma’n bawp khawkherh theology tih Didakhe chanchinbuah a lo ziak tawh a, a qha hle. Pathian biaa biak ina kan pun khawm hian biak ina chhawm luh hi kan nei ta nual mai. Hmuam chi te, chhiar chi te, zuk chi te, ei chite kan paipawn mai bakah keimahni taksa ngei hi kan awm dan phung ni lova a awm a ching fo qhin. Rev. Lalsawma’n bawp khawkherh theology a ziakah khan biak ina Pathian biaa kan qhut hian a tam zawk deuh thaw hian bawp kan khawkherh thu a sawi a. Chu chuan Pathian kan zah lohna leh Amah kan biak danah pawh kan pawlawhzia min hriattir a. Tun qumah pawh hian biak ina Pathian biaa kan inkhawm laia (a bik takin sermon lai) kan mutthluk nasatzia leh chu chuan thuhriltu mai bakah Amah Pathian kan zah lohna a tihlan theih dante kan chhui dawn a. “A tlak tlak vanduai” kan ti mai a ni ang chu!

Kan damchhung hmun thuma qhena hmun hnih hi mut nan kan hmang a. Mut kan mamawh dan erawh kum azirin a danglam. Nausen hian ni khat (darkar 24)-ah darkar 20 lai mut an mamawh laiin kum 12 chinah chuan darkar 10 vel mut an mamawh leh a. Puitling tan chuan darkar 6/7 vel hi a tawk hle niin mi thiamte chuan an chhut a.

Pathian biak hi Pathianin mihring a siam chhan tihpuitlinna pakhat a nih avangin a pawimawh em em a. Biak ina kan inkhawm dan style hi kohhran hrang hrangah a danglam deuh vek a. Heng Catholic, Anglican, Methodist, etc., hi an thuhmun deuh a. A urhsun zawnga Pathian be chi an ni. Revival lam uara charismatic lam tuipuitute ve thung chuan taksa che zawng leh tawnhriat an dah pawimawh thung.

Kan sawi tum tak chu Pathian kan biak duh dan style chu danglam mah se, pathian bia kan nih tlat avangin ‘takna” chu a awm ngei tur a ni. Biak ina Pathian be tura kan lo kal hian Pathian leh kan inkar tibuai thei, Amah kan biakna tipawnlanga tiho theite zingah mutthluk hi sawi hmaih chi a ni lo.

Biak ina kan mutthluk chhan sawi tur tam tak a awm thei ang. Pakhatnaah chuan “Pathian biaa inngaih tak tak lohna” kan nei a ni mai thei. Mihring hian hmuh theih loh aiin hmuh theih hi kan qih (hlau) zawk a ni thei ang em? Khawvel lalte chu be ta ila mutthluk chu sawi loh pawlawh tak pawhin kan qhu ngam dawn em ni?

Pahnihnaah chuan thuhriltu kan ngaihsan loh vang pawh a ni thei ang. Mite rilru hip zawnga thu sawi thiam thlawt loten thu an sawi qum chuan mutthluk mai chu a sam viau a ni.

Kan mutthluk chhan pathumna ni theia lang chu “ngaiah” kan neih tawh vang a ni. Inkhawmnaa muthlu thinte hi chik takin lo zir ta ila, mutthluk ching bawk kha an muthlu leh nge nge thin.

Pathian faka kan zai lai chuan kan tui a, miten min hmu lo palh ang ti ni awm takin ban kan phar a, lam tualah kan vir mup mup mai a, a lawmawm hle. Mahse, Pathian thuhriltu a lo ding a, Bible a chhiar tan chauh tihah kan muthlu leh nghal si. A mak ngawt mai.
A chhan palina nia lang chu kan taksa a chauh vang a ni thei. Krismas leh Kumthar lai te, chhiatni thatni a lo awm qumahte chuan zan dang aiin kan mu tlai deuh thin a. Mut kham lo na na na chu mutthluk palh chu a harsa lo hle ang. Kan taksa a chauh avanga kan muthlu hi chu Amah Pathian pawh hian min hrethiam ta ve ang. Mantira a awm dawn zanah pawh khan a zirtirte chuan an lo muthilhsan zel a nih kha!

Amaherawhchu, puitling kan nih a, zana darkar 6/7 kan muthilh bawk a, Pathian biak inkhawmnaa kan la muthlu leh ziah a nih chuan taksa chauh vang (mut kham loh vang)-a muthlu chu kan nih hmel loh a ni.

Kan sawi tak kan mutthluk chhan hmasa pathum: Pathian biaa ingnaih tak tak lohva, thuhriltu kan ngaihsan loh vang, leh “ngaia neihna” avanga muthlu kan nih avangin kan inenfiah a tul hle awm e.

Kan mutthluk hian mahni khum laizawla thin thi diaia kan muhil qhinte ai chuan kan muhil chiang lo deuh a ang a. Chu pawh chu lo ni se, kan chhia leh tha hriatna erawh chu kan hloh tho niin a lang.

Mizo-te kan inenfiahna tur pakhat chu kan biak in chhung nun dan hi a ni ve ngei ang. Biak ina kan inkhawm chhung na na na chu ‘uluk’ tak leh ‘takna’ neia Pathian kan biak avan qha em! Bula mi biak sur sur te, tawngtai laia khaini (sahdah) lo hmuam zauh te, bawp khawkherha thut te, pawn lama rilru pek daih te, lehkha lo chhiar daih te, mutthluk, etc, te hi sim thei hram ila. Hmasawnna rahbi tharah kan chuangkai a lo ni ang.
A reng thuah mut hrim hrim hi taksain mamawh bawk mahse mut tam lutuk hian nghawng tha lo a hring thei a. Boston State Hospital-a Sleep Laboratory-in mipa thahnem tak chanchin an zir chianna atanga a lan danah chuan ni tin darkar 9 leh a aia rei mu thinte chu:

(1) Enghelh an ngah bik
(2) An nun a nguai
(3) Hriselna thuah insawiselna neuh neuh an ngah bik a, Darkar 6 mute chu:
(1) An harh vang a
(2) Tum ruhna leh tum fel tak an nei
(3) Khawtlang tana mi qangkai an ni
(4) Lungawina an hmu tam niin an zir chhuak tlat mai.

Bible pawh hian mutthluk chu sawi loh a hun lova mut hi retheihna a nihzia min hrilh. “I duh chuan mu hlek la, chhing hlek rawh, kut kuangkuahin chawl hlek teh, i mut hlanin i rethei hman ang a, thlakchhamnain sipai angin a rawn nang thut ang che” (Thufingte 6:10-11) a lo ti a ni.

Biak ina Pathian kan biak laia kan muthlu qhin pawh hi a hun lova mut hlek ang chiah a ni a. Thlarau lamah kan pachhe ve ngei dawn a ni. Thlarau lama chak lohna hi thil pawi tak a ni a, taksa, rilru thlengin a qha lo zawngin nghawng a nei qhin. Pathian hmaa kan thiltihte kan puan hunah Pathianin min lo mutthluksan ve loh nan inkhawm laia mutthluk hi sim i tum qheuh ang u.

Post a Comment

Grab this Widget ~ Blogger Accessories